Μια ματιά πίσω από την «προεπιλεγμένη» φωνή της τεχνητής νοημοσύνης
Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, η τεχνητή νοημοσύνη ενσωματώνεται στην καθημερινότητά μας μέσω φωνητικών συστημάτων, με συχνά χαρακτηριστικό την προεπιλογή γυναικείας φωνής. Αν και αυτή η επιλογή φαίνεται φιλική και ευχάριστη, αντανακλά πολιτισμικές πεποιθήσεις και στερεότυπα, καθώς οι γυναικείες φωνές θεωρούνται πιο υποστηρικτικές και εξυπηρετικές. Ωστόσο, αυτή η τάση εγείρει ζητήματα εκπροσώπησης και ισότητας των φύλων στην τεχνολογία. Ας το αναλύσουμε παρακάτω.
Γιατί προτιμώνται οι γυναικείες φωνές;
- ✅ Θεωρούνται πιο ευχάριστες και φιλικές στον ήχο
- 💬 Συνδέονται με χαρακτηριστικά όπως ενσυναίσθηση, καλοσύνη και εξυπηρετικότατα
- 🤝 Δημιουργούν αίσθημα εμπιστοσύνης και οικειότητας στον χρήστη
- 😊 Ενισχύουν τη θετική εμπειρία κατά την αλληλεπίδραση με τεχνολογικές εφαρμογές
Τεχνολογικά οφέλη από τις γυναικείες φωνές:
- 🔊 Έχουν υψηλότερη συχνότητα, γεγονός που τις καθιστά πιο ευδιάκριτες σε περιβάλλοντα με θόρυβο
- 📢 Είναι πιο κατανοητές από ευρύ φάσμα ακροατών, σύμφωνα με μελέτες
- 🧭 Ιδανικές για εφαρμογές που απαιτούν σαφήνεια και καθοδήγηση, όπως GPS ή φωνητικοί βοηθοί
Κοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις της χρήσης γυναικείων φωνών στην τεχνολογία:
- Η υπεροχή των γυναικείων φωνών ενισχύει έμφυλα στερεότυπα, παρουσιάζοντας τις γυναίκες σε υποστηρικτικούς ρόλους.
- Η έλλειψη ανδρικών, ουδέτερων ή μη δυαδικών φωνών περιορίζει την εκπροσώπηση και τις επιλογές των χρηστών.
- Η UNESCO (2019) επισημαίνει πως τέτοιες επιλογές αναπαράγουν συντηρητικά μοντέλα φύλου.
- Υπονοείται ότι η φωνή της «υπακοής» και της «βοήθειας» πρέπει να είναι γυναικεία.
- Οι γυναικείες φωνές παγιώνονται ως η «φυσική» επιλογή για ρόλους εξυπηρέτησης, αποκλείοντας άλλες φωνές.
- Η περιορισμένη φωνητική ποικιλομορφία μειώνει τις δυνατότητες για ισότητα και ουσιαστική εκπροσώπηση στην τεχνολογία.
Η κυριαρχία των γυναικείων φωνών στην τεχνητή νοημοσύνη αντανακλά την επιδίωξη για μια φιλική και ευχάριστη εμπειρία χρήσης. Ταυτόχρονα, ανοίγει τον δρόμο για μια πιο συμπεριληπτική και εξελιγμένη τεχνολογία, προσφέροντας ουδέτερες φωνές και περισσότερες επιλογές. Το μέλλον έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την ισότητα και την πολυμορφία, δίνοντας φωνή σε όλους, δημιουργώντας έτσι ένα πιο δίκαιο και αντιπροσωπευτικό ψηφιακό περιβάλλον.
📚 Πηγές:
- UNESCO (2019). I’d Blush If I Could: Closing Gender Divides in Digital Skills Through Education.
- Reuters (22 Μαΐου 2019). Hey Siri, you’re sexist, finds U.N. report on gendered technology.
- Sheng & Nushi (2019). Gender Stereotypes and AI. Journal of Digital Culture & Society.
- The Atlantic (2016). Why Do So Many Digital Assistants Have Feminine Names?
- The Guardian (22 Μαΐου 2019). Digital assistants like Siri and Alexa entrench gender biases, says UN.
- Wired (Νοέμβριος 2021). The Future of Digital Assistants Is Queer.
- Ovacik, B. (2025). Digital Authority and the Reproduction of Gender Inequality: Addressing Gender Bias in Voice Assistant Development. Journal of AI, 9(1), 13–31.
- Πηγή εικόνας: PRIDE.gr. (2023). Στους φωνητικούς βοηθούς οι γυναίκες κυριαρχούν – ή μήπως δεν είναι έτσι;